Доколку се потврдат предупредувањата, тие би го означиле најголемото зголемување на трговските бариери од 1930-тите, кога триумфираше протекционизмот.
Трговската војна веќе започна. Тоа е во изјавите и заканите на Доналд Трамп. Иако американскиот претседател, лидерот на националистичката и популистичка десница, одлучи да почека неколку недели, линијата е веќе помината и целите се одамна објавени: уништување на економскиот поредок кој со децении ги регулираше меѓународните економски односи и покрај бројните тензии. Овој меѓународен поредок, заснован на либерализација, се заменува со доктрината „Америка на прво место“, без разлика меѓу сојузниците и противниците, сите обвинети дека имаат корист од САД. Всушност, како што кажа Доналд Трамп: „Сојузниците честопати се полоши од ривалите кога станува збор за трговијата“.
Уништувањето на секој мултилатерален пакт или организација заснована на соработка, почнувајќи од Светската трговска организација (СТО), се турка напред од Трамп, со тим лојални соработници, составен од рани протекционисти и советници подоцна преобратени во оваа идеологија.
Сите се убедени дека царинските тарифи се ефективни. Како преговарачка алатка, како форма на притисок за обезбедување политички и економски отстапки. Или како одбрана на американската економија, за поддршка на растот на индустриското производство и тоа на брендот „Made in USA“. Меѓутоа, историјата и неодамнешните искуства сугерираат поинаку. Некои прагматичари во администрацијата, исто така, се стремат кон фискални придобивки, надевајќи се дека новите тарифи ќе донесат дополнителни приходи во федералниот буџет, со што ќе се овозможат интервенции во други области, вклучително и намалување на даноците за оние со повисоки примања, нешто што беше ветено за време на кампањата.
Кина е првата цел на трговските царини на администрацијата на Трамп. Сепак, најамбициозните и најконтроверзните мерки се наметнати или се закануваа да бидат наметнати на земјите кои се традиционално пријателски настроени кон САД, како што се Данска и Панама, поради желбата на Трамп да ја преземе контролата врз Гренланд и Панамскиот канал или, како Канада и Мексико, повторно да преговара за трговските договори и да ги зајакне политиките за имиграција и борбата против трговијата со дрога; како и целиот увоз на челик и алуминиум, вклучително и од Европската унија, кои се означени како нефер трговски практики против САД.
Глобалните тарифи се подготвуваат и во други стратешки сектори, од автомобилската до фармацевтската индустрија. Администрацијата на Трамп е подготвена да воведе царини од милијарди долари за американскиот увоз, без да се грижи за ризикот да предизвика економска одмазда и опасна ескалација на глобалната криза.
ТРАМП И ТАРИФНАТА СТРАТЕГИЈА
„Тарифите се прекрасна работа, најголемата работа што некогаш е измислена“, повторува одлучно Трамп. Споредено со неговото прво искуство во Белата куќа, кога чекаше најмалку една година за да ја анализира и преиспита својата стратегија, овојпат американскиот претседател дејствува многу побрзо. И гордо ја носи титулата „Тарифен човек“.
ДОНЕСЕНИ ПРВИ МЕРКИ
Трамп најави царини од 25 отсто за целиот увоз од Мексико и Канада, двата главни партнери на САД во Северноамериканскиот договор за слободна трговија (НАФТА). Тој ги суспендираше овие мерки до март, за да тестира дали овие земји ќе ги исполнат ветувањата за зајакнување на мерките против илегалната имиграција и трговијата со дрога. Трамп, исто така, воведе царини од 50% за Кина, што влијае на најмалку 400 милијарди долари во стоки за широка потрошувачка, додавајќи ги постојните царини од неговиот прв мандат. Понатаму, тој најави зголемување на царините за 10 отсто за увозот на челик и алуминиум, почнувајќи од 2 март. Вкупната вредност на новите царини наметнати на Мексико, Канада и Кина изнесува речиси 300 милијарди долари годишно, според анализата на Голдман Сакс, во споредба со 80 милијарди долари што САД во моментов ги собираат од сите свои царини.
ЗАЕМНИ ТАРИФИ И РЕЦИПРОЦИТЕТ
Трамп не застана тука. Тој и наложи на својата администрација да воведе реципрочни тарифи за сите трговски партнери, анализирајќи ги тарифните бариери на другите земји, даночните политики, како што е високиот ДДВ во Европа, или стимулации за националната индустрија, кои САД ги сметаат за дискриминаторски. Неговиот план е да создаде „индекс на реципроцитет“ за САД, кој ќе ги земе предвид сите овие бариери и соодветно ќе воведе тарифи.
Извештаите за овој план ќе бидат поднесени до почетокот на април, додека тарифите би можеле да стапат на сила веќе во април, се вели во соопштението на Белата куќа. Во меѓувреме, Трамп и се закани на Колумбија со царини поради нејзиното одбивање да прифати принудно враќање на мигрантите од САД. Тој, исто така, и се закани на Данска со царини доколку одбие да ѝ даде на САД контрола врз Гренланд.
ЗАКАНА ЗА ГЛОБАЛНАТА ЕКОНОМИЈА
Економистите и историчарите ја гледаат царинската офанзива на Трамп како шокантен настан, со предупредувања за последиците што не се забележани од Големата депресија во 1930-тите. Американскиот реален БДП за 0,9% и зголемување на инфлацијата за 1,3 процентни поени до 2026 година.
Американските семејства би изгубиле 2.600 долари годишно, поради растот на цените и падот на куповната моќ. „Овие царини ќе и наштетат на економијата, продуктивноста, платите и економскиот раст“, се предупредува во извештајот на Фондацијата за даноци, додавајќи дека тие ќе ги нарушат економските и безбедносните сојузи на САД.
ПОСЛЕДИЦИТЕ ОД ТАРИФИТЕ ВРЗ АМЕРИКАНСКАТА ЕКОНОМИЈА
Студиите за тарифите наметнати од Трамп во неговиот прв мандат покажуваат дека тие: немаа позитивен ефект врз американската индустрија. Индустријата за челик и алуминиум загуби 348 милијарди долари бидејќи тарифите ги зголемија трошоците за компаниите кои ги користеа овие материјали; Тарифите за машините за перење отворија 1.800 нови работни места, но го принудија секој американски потрошувач да плати 92 долари повеќе за машина за перење; Приходите од царините не ги покриваа загубите од даночните намалувања, создавајќи нов дефицит за владата.
ПРОТЕКЦИОНИСТИЧКА ПОЛИТИКА И ТИМ НА ТРАМП
Трамп собра околу себе моќен тим на протекционисти, вклучувајќи го Хауард Лутник, поранешен банкар од Волстрит, кој сега е секретар за трговија, Питер Наваро, жесток поддржувач на царините и автор на книгата „Смрт од Кина“ и Скот Бесент, министер за финансии, кој се обидува да ги балансира тарифите со помеки политики за меѓународната трговија. Исто така, влијанието на популистичката крајна десница порасна во администрацијата на Трамп, со фигури како Џеј-Ди Венс и Орен Кас кои тврдат дека тарифите се средство за заживување на американската индустрија и дека нивното негативно влијание треба да се гледа како прифатлива жртва за заживување на националната економија.
Додека САД имаат трговски дефицит од 918 милијарди долари годишно, протекционизмот на Трамп може да предизвика невидена економска војна, подигајќи ги тензиите не само со Кина, туку и со традиционалните сојузници како ЕУ и Канада. Експертите предупредуваат дека доколку тарифите се спроведат на скалата што ја предупреди Трамп, глобалната економија може да претрпи голем шок, зголемување на инфлацијата и меѓународна економска несигурност. (Il Sole 24 Ore)
