Американскиот претседател Доналд Трамп ја исклучи Европа од преговорите за војната во Украина. Сепак, Брисел има тајно оружје од 200 милијарди евра што може да ја промени играта.
Откако Европа беше исклучена од разговорите меѓу САД и Русија на 18 февруари за ставање крај на војната во Украина, европските влади може да ја заострат „нуклеарната опција“ – запленувањето на руските државни средства кои беа замрзнати откако Москва започна целосна инвазија на Украина пред три години.
Најголемиот дел од овие средства – околу 200 милијарди евра – се чуваат во бриселските финансиски институции Euroclear и веќе заработуваат значителен интерес. Од друга страна, САД чуваат само околу пет милијарди долари. Запленувањето на овие средства би било радикален потег, кој најверојатно ќе и даде на Европа поголема моќ во преговорите, особено откако беше исклучена од неодамнешните разговори меѓу Вашингтон и Кремљ во Ријад.
Додека министрите за финансии и гувернерите на централните банки се собираат оваа недела во Јужна Африка на самитот на Г-20, европските влади остануваат поделени околу тоа дали отклучувањето на овие средства ќе му покаже на Трамп дека Брисел сè уште има политичко и економско влијание – или дали потегот може да и се врати на Европа.
Во услови на закани за можно повлекување на САД од Украина, поддржувачите на цврстиот став кон Русија веруваат дека отклучувањето на замрзнатите средства и нивно канализирање во Киев би можело да и помогне на земјата разурната од војна да добие предност на бојното поле и да се спротивстави на барањата на Трамп да стави крај на војната.
„Имаме замрзнати руски средства во Европа во вредност од 300 милијарди евра и треба да ги искористиме“, рече естонскиот министер за надворешни работи Маргус Цахна, додавајќи дека овие средства би можеле да ја заменат американската воена и економска помош за Украина доколку САД се повлечат.
Балтичките и нордиските земји, кои ја делат границата со Русија, сметаат дека парите треба веднаш да и бидат предадени на Украина. Овој став го поддржуваат и Полска, Чешка и високиот претставник на ЕУ за надворешна политика, поранешната естонска премиерка Каја Калас.
„Не го прифаќам аргументот дека ова е правно прашање… Потребна ни е политичка волја за таков потег“, рече литванскиот министер за надворешни работи Кестутис Будрис, нагласувајќи дека државите кои се скептични кон ЕУ треба да дадат „посилни аргументи зошто не го правиме ова“.
Во документот подготвен за состанокот на министрите за надворешни работи на ЕУ, естонската влада нагласи дека „задржувањето на средствата служи како финансиски и дипломатски потпора, со што се осигурува дека Русија има јасен и опиплив поттик да преговара за решение и компензација за штетите на Украина“.
Се проценува дека средствата би можеле да помогнат во обновата на Украина, чии трошоци, според проценките на Светска банка, изнесуваат 486 милијарди долари. Многу земји од ЕУ се против деблокирање на средствата, бидејќи ги сметаат за суштинско финансирање за обнова на Украина разурната од војна.
„Многумина се против тоа бидејќи го гледаат ова како пари за реконструкција“, рече друг дипломат на ЕУ.
Како што продолжуваат преговорите со САД, Русија ја разгледува идејата да користи средства за реконструкција, но под услов финансирањето да ги вклучи и регионите на Украина под руска контрола, објави Ројтерс.
Групата Г7 постигна договор минатата година да ги искористи приходите од овие средства за да обезбеди заем за Украина во вредност од 50 милијарди долари. Министрите за финансии на Г7 повторно ќе се сретнат оваа недела во Кејптаун, на маргините на самитот на Г20, за да разговараат за идната поддршка за Украина и можноста за продолжување на санкциите кон Русија.
