И покрај правните промени кои ги поедноставија и забрзаа процедурите за евидентирање во матичните книги и издавање на изводи, во Северна Македонија сѐ уште имаме повеќе од 600 фантоми.
„За жал, од 700 лица, само 400 одговорија на апелот… тие се евидентирани во центрите за социјални работи, но само половина од нив ги исполнуваат условите за евидентирање во посебните книги и до моментот кога ја држиме оваа прес конференција, повеќето од нив сѐ уште не го оствариле оваа право. Според најновите информации што ги имам, само 60 од нив, кои се евидентирани во посебната книга за матични книги, имаат и извод од матична книга на родени“, рече Насер Зибери, народен правобранител.
Зибери вели дека голем дел од овие лица се жртви на начинот на функционирање на институциите. Како типичен случај го спомена оној на 13-годишното девојче, на кое неодамна, со интервенција на Народниот правобранител, конечно и беше доставен извод од матична книга на родените. И покрај тоа што бил потребен само еден документ, Зибери вели дека надлежната Дирекција побарала комплетирање на десетици документи кои според новиот закон воопшто не биле потребни.
„Нашите служби дојдоа до заклучок дека сите документи што на бабата и ги кажале во магла што морала да ги достави се покажале непотребни согласно законот. Само потврда дека детето А.Ш во овој случај… е родено на клиниката за акушерство и гинекологија и тоа е доволно МВР да го утврди матичниот број и со потврдата и родениот број што МВР го утврдила, дирекцијата ќе го евидентира и ќе му достави потврда“, вели Зибери.
Прашање: Дали ова значи дека институциите не се запознаени со законот?
„Нема да навлегувам во тоа колку институции го знаат, или го знаат, но не го спроведуваат или не се доволно ажурирани за да не чекаат случаите“, вели Зибери.
Поради немање евиденција, во 2023 година скопјанец останал во мртовечница речиси 10 дена и семејството не можело да го изврши погребот. Следеше штрајк на активистот за слободи и човекови права, Суад Мисини, кој неколку дена штрајкуваше со глад пред Собранието, барајќи да се изгласаат законски измени во корист на фантом лицата во земјава. Собранието ги изгласа законските измени како пакет, меѓу кои Законот за лични карти, Законот за брачна евиденција и Законот за пријавување на живеалиште и место на живеење. И покрај нивното усвојување, ова прашање останува нерешено.
Ајнур Бафќари
