Формирана како реакција против политиките на еврозоната во 2013 година, АфД беше навикната да биде на маргините на германската политика, во земја со лузни од нејзиното нацистичко минато, каде секоја екстремно десничарска партија се третира со претпазливост. Сега ја удвои поддршката, во споредба со последните избори одржани во 2021 година, кога освои само 10,3 отсто од гласовите.
Политичкиот систем во Германија е дизајниран да ги исклучи радикалните сили. Сепак, земјата се буди во нова политичка реалност која е ориентирана кон вистинскиот спектар, со партијата Алтернатива за Германија (АфД) која сега е воспоставена во германската политика. Конзервативните политичари во земјата, како што предвидуваа анкетите, освоија најголем број гласови на федералните избори одржани во неделата и ќе се обидат да формираат нова влада, додека АфД беше втора. Сепак – второто место е извонреден резултат за партија која и покрај тоа што не е дел од владината формула, сепак ќе ужива проширено влијание. Партијата ја удвои поддршката од последните избори одржани во 2021 година, кога освои само 10,3 отсто од гласовите. Сега е првата екстремно десничарска партија во германската историја по Втората светска војна која постигнала толку широк успех меѓу германската јавност, а исто така го зголемила бројот на места во германскиот парламент (Бундестагот).
АфД постигна голем број гласови во источна Германија, која долго време беше нивно упориште. Но, исто така, обезбеди значителна поддршка во западниот дел на земјата, вклучувајќи го и индустрискиот град Гелзенкирхен, кој страда од стагнација на економијата и високата невработеност, и Кајзерслаутерн, кој е опкружен со неколку американски воени бази, вклучувајќи ја и воздушната база Рамштајн.
„Никогаш не сме биле толку силни – ние сме втора по големина сила“, рече лидерката на АфД, Алиса Вајдел во своето обраќање пред партиските поддржувачи во Берлин, кратко по објавувањето на резултатите од излезните анкети во неделата вечерта. Расположението во седиштето на АфД беше еуфорично по објавувањето на резултатите од излезната анкета, каде што луѓето славеа и вееја германски знамиња насекаде. Што се однесува до лидерот на Христијанско-демократската унија (ЦДУ), Фридрих Мерц, кој најверојатно ќе биде идниот канцелар на Германија, тој не се штедеше со критиките за „мешањето“ на Соединетите Американски Држави во изборната кампања во земјата – што се карактеризираше со говори и средби на високи личности од администрацијата на Трамп со лидерите на АфД. Овие интервенции не се „не помалку драматични и драстични од интервенциите што ги видовме од Москва“, рече Мерц.
Формирана како реакција против политиките на еврозоната во 2013 година, АфД беше навикната да биде на маргините на германската политика, во земја со лузни од нејзиното нацистичко минато, каде секоја екстремно десничарска партија се третира со претпазливост.
АфД ги обезбеди своите први места во германскиот парламент во 2017 година, а исто така имаше потешкотии да добие пристап до традиционалните германски медиуми поради острата антиимиграциска и антиисламска реторика. Овие избори се првпат партијата да има кандидат за функцијата канцелар. Партијата повика на „ремиграција“ – масовно исклучување на имигрантите. Контроверзната политика повлече паралели со нацистичкиот период. АфД е официјално осомничена за десничарски екстремизам од германските власти и нејзините ќелии беа под државен надзор. Сето ова изгледа се смени. АфД сега е најголемата опозициска партија во Германија, што ја направи важен политички фактор што не може да се игнорира. Ова предизвика широка дебата во Германија, принудувајќи ги главните ривали да признаат дека мора да направат повеќе за критичните прашања ако сакаат да ги задржат гласовите.
Нивниот раст ја отсликува моменталната ситуација во Европа, каде што блокот на екстремно десничарските партии доби на сила. Како и во Холандија, Франција или Австрија, таквите партии не можат лесно да се игнорираат или исклучат, со оглед на фактот дека тие освоија значителен број гласови – или во случајот со Италија, која ја предводи земјата.
Посилен глас во парламентот значи дека „тие (АфД) се способни да извршат притисок врз мнозинските партии од многу моќна позиција“, рече Џема Лумс, професор по компаративна политика на Универзитетот Кил. „Зголемената поддршка ќе ја охрабри партијата да зборува, уште поагресивно, за прашања кои им се најважни, но кои главните партии не сакаат да ги решат“, додаде Лумс. Целата оваа ситуација го поставува прашањето: Дали таканаречениот „огнен ѕид“ – непишаниот договор меѓу традиционалните партии во Германија да се здружат за да ја задржат АфД надвор од власт – може да трае? Во знак на доверба, лидерот на младинското крило на АфД, Ханес Гнаук, на денот на изборите изјави за Си-Ен-Ен дека е „сигурен“ дека „огнениот ѕид“ ќе заврши по пребројувањето на гласовите во недела.
Контроверзната одлука на Мерц да го протурка законот за имиграција со помош на АфД во јануари може да биде ран показател за тоа како тој планира да ја оствари својата позиција како канцелар. Според Армида ван Риј, виш истражувач во тинк-тенкот Chatham House, соработката меѓу Мерц и AfD за законот за имиграција беше „голема промена во германската политика и голем прекин со начинот на кој се работеа работите порано, кога соработката со AfD беше апсолутна забрана“.
Таа верува дека има „пукнатини“ во „заштитниот ѕид“. „Во следните 5, 10 или 15 години ѕидот повеќе нема да биде таму“, шпекулираше таа, можеби прво на регионално, а потоа и на национално ниво. „За центристичките партии, вистинското прашање е како да се решат вистинските поплаки на гласачите и како да се направи тоа на начин што нема да ја зајакне екстремната десница“, додаде таа. Во меѓувреме, политичарите на АфД веќе се фокусираат на следните избори во 2029 година – кога ќе бидат решени дека „ѕидот“ повеќе нема да постои. „Убеден сум дека таканаречениот „огнен ѕид“ ќе престане да постои по овие избори“, изјави лидерот на младинското крило на AfD, Ханес Гнаук, за Си-Ен-Ен во неделата навечер. „Ќе има ЦДУ по Фридрих Мерц и оваа ЦДУ мора да работи заедно со АфД“, додаде тој.
Лидерот на AfD, Алис Вајдел, исто така, им рече на новинарите во Берлин во понеделникот наутро дека „Мерц одлучи да го задржи својот блокирачки став кон AfD“. Оваа блокада ја сметаме за антидемократска. „Не можете да исклучите милиони гласачи одеднаш.
СВРТУВАЊЕ ОД ДЕСНОСТА НА МЕРЦ Е ПОЛНО СО ОПАСНОСТ
Мерзи сега се соочува со одење со јаже додека се обидува да формира нова влада. ЦДУ отсекогаш била централна партија во повоена Германија и му претходела на повторното обединување на Источна Германија и Западна Германија. Сепак, се е сменето откако партијата е на власт. Не поврзана со либералната политика на „отворени врати“ која беше популаризирана за време на ерата на Ангела Меркел, Мерзи вети дека ќе ја врати партијата на нејзините конзервативни корени како дел од напорите за ограничување на крајната десница. Сепак, ветувањето на Мерц за враќање на ЦДУ на десната страна не е без ризици. Овој потег ризикува да ја зајакне АфД, изолирајќи ја центристичката гласачка база на ЦДУ.
Според Лумс, ова е „одлука полна со ризик“. „АфД се позиционираше како единствена партија која е подготвена да зборува за имиграцијата и да предложи радикални дејствија што ќе се соочат со согледаниот проблем“, рече таа.
„Ако ЦДУ се позиционира во овој простор, ризикува да биде сфатена како помалку автентична верзија на АфД. Гласачите се убедени дека AfD е длабоко загрижена за ограничувањето на имиграцијата; „Тие се помалку убедени дека ова е вистински приоритет за ЦДУ“, додаде Лумс. Новата влада на Мерц најверојатно ќе вклучи уште една центристичка партија, Социјалдемократите (СПД) на Шолц, која ја предводеше претходната коалиција во земјата и дојде на третото место по изборите во неделата. Иако градењето коалиции може да се покаже тешко, двете партии најверојатно ќе се судрат за клучните прашања, особено во областа на надворешната политика. Нема гаранција дека новата влада нема да биде исто толку нестабилна и неспособна да владее како претходната коалиција.
ТРАНСАТЛАНТСКИ ДУХ
Додека Германија долго време ги презира екстремно десничарските партии што не се гледа кај нејзините европски соседи, некои Германци веруваат дека е дојдено време да се скршат старите табуа. И моќниот трансатлантски партнер на AfD само придонесува за овој став. Американскиот милијардер Илон Маск им се обрати на толпата за време на изненадувачкото појавување на изборната кампања на АфД во јануари. „Има премногу фокус на вината од минатото и треба да се движиме подалеку од тоа“, рече тој, во говорот што ги одразуваше ставовите на AfD, кој беше проследен со широки аплаузи. Во меѓувреме, во својот жесток говор на Минхенската безбедносна конференција, американскиот потпретседател Џеј-Ди Венс им рече на европските лидери дека „нема простор за заштитни ѕидови“ во демократијата, фигуративно кимнувајќи со главата за поддршка на АфД.
Мерц ќе мора да се соочи со администрацијата на Трамп која го пофали неговиот главен политички ривал и која, се чини, ги прекинува долгогодишните безбедносни врски меѓу САД и Европа.
Силната влада во Берлин и обединета Европа сега изгледаат поважни од кога било. Континентот бара ново раководство, кое како такво мора да се соочи со Трамп кој ги води мировните преговори за Украина без нивно учество на масата. За Мерц, независноста на Европа од Америка е примарна грижа. „Мој апсолутен приоритет е да ја зајакнеме Европа што е можно побрзо, чекор по чекор, за да можеме да постигнеме целосна независност од САД“, изјави Мерзи во неделата навечер. Додека мејнстримот во Германија ја спречи радикалната крајнодесничарска влада, предизвиците на Мерц само што започнаа. (Си-Ен-Ен)
